Аймгийн Алдарт уяач Д.Мөнхцог: Төрийн наадмаас анхны айргаа хүртлээ

- Төрийнхөө наадамд азарга айрагдуулсанд баяр хүргэе. Хэдий үеэс хурдан моринд хорхойсох болсон бэ? -За баярлалаа. Би Төв аймгийн Баян сумын Өгөөмөр багийн хүн. Манайх гэдэг айл олны жишгээр мал малын захтай, гурван азарга адуутай байлаа. Миний аав Долцон насаараа нэгдэл нийгмийн мал маллаж явсан хүн. Бидний нагац ах Л.Бадамсүрэн гэж нутагтаа нэртэй уяач, шагай сайн харвадаг хүн байсан. Ахын минь цавьдар азарга манайд ирж манайх олон адуутай болсон түүхтэй юм билээ. Манай адуу нутгийнхаа Баянгийн уул, Гурван түрүүгээс холддоггүй, зэрлэгших шахсан тийм армаг хүлгүүд байх. Хөөрхий аав минь арга эвийг нь олж бариад бидэнд унуулдагсан. Барьсан хойно номхон гэж дэндүү. Бид намар орой болтол сургуульд унадагсан. Ийнхүү хөдөө төрж, хөлд орохоосоо морь унаж өссөн хүн адуунаас хол хөндий байна гэж байхгүй бололтой. Айраг, адуу хоёроо албан өрөөндөө хааяа санаж л суудаг байсан. Адууны маань угшил ч тасарсангүй. Би 1988 онд Төв аймгийн дарга Ж.Гомбожав гуайн нарийн бичгээр ажиллаж байхдаа хэдэн залуучуудын хамт Монгол адуу нийгэмлэгийг байгуулж, дараа жил нь Улаанбаатарт салбар зөвлөлөө байгуулан нарийн бичгийн даргаар нь ажиллаж байлаа. 2001 оноос МУ-ын Тод манлай уяач Д.Даваахүү гуайтай нийлэн, анх бор морио уяж, улс хувьсгалын 80-н жилийн ойгоор уралдуулж байсан юм.
-Моринд бол шинэ хүн биш юм байна. Гэхдээ Цоглог зээрд таны улсын наадмын анхны айраг уу?
-Тиймээ. Миний сайных гэж юу байхав. Азарга маань энэ зэрэгтэй хурдлахад өөдрөг сайхан сэтгэлтэй анд нөхдийн минь тус дэм их ээ. Нутгийн ах, манай галын ахлагч Х.Цогтсайхан улсын наадмын түрүүг Сүмбэн зээрд азаргаараа авлаа, Мөн манай сумын уугуул “Юнитра” компанийн захирал Ж.Довдонбалжирын хонгор соёолон аман хүзүүнд хурдаллаа. Манай гал энэ жил зургаан насанд 80-аад адуу уясан. Заримыг нь Булган, Говьсүмбэр, Төв аймаг, Багануур дүүрэг  зэрэг орон нутгийн наадамд уралдуулсан. Ихэнх нь айраг, түрүүний эзэд боллоо. Манай галын ерөнхий уяачаар МУ-ын Манлай уяач цолны болзол хангачихаад байгаа аймгийн Алдарт уяач, дархан Д.Оюунбилэг, дүү Н.Буянтогтох нар голлон ажилладаг. Д.Оюунбилэг маань наймдугаар ангиасаа л морь уясан хүн дээ. Д.Оюунбилэгийн өвөг эцэг нь 16 настайдаа морь уяж, манай аав 13-тай морийг нь унадаг байсан гэж байгаа. Сонин байгаа биз. Аав хэзээ хойно морины хүүхэд гэдгээрээ цагаан сараар очиж золгодог байсан. Ийм л түүхэн улбаатай. Манай гал чинь УИХ-ын гишүүн Я.Батсуурь, “Мон-Дулаан” компанийн захирал Ш.Лхамсүрэн, олондоо халтар халзан мориороо танигдсан Баянхонгор аймгийн Богд сумын уугуул Ц.Дэлгэрдалай, Булган аймгийн уугуул Д.Түмэнжаргал, Дөлгөөн хонгор морины эзэн Б.Баасанбазар, ШШГЕГ-ын харьяа “Мааньт” дахь хорих 415-р ангийн дарга, хурандаа Ц.Энхбаатар, Баян сумын “Мааньт хараат” компанийн захирал Ц.Ганбаатар зэрэг сайхан залуучуудыг эгнээндээ нэгтгэсэн, нэгдмэл нэг санаа, зорилго, бодолтой хамт олон шүү дээ. Манай Д.Оюунбилэг  сүүлийн хэдэн жил Монголын морин спортын түүхэнд тогтвортой амжилт гаргаж байна. Би энэ уяач найздаа баярлаж явдгаа энэ дашрамд хэлмээр байна. Морь уяна гэдэг эр хүний хийморийг сэргээсэн сайхан хийгээд нүсэр хүнд ажил шүү дээ. Морин спортод сэтгэлтэй, Монгол эр хүний нандин чанарыг хадгалсан жинхэнэ эрчүүдтэй нэгдэж нэг гал болж явдагтаа сэтгэл өндөр байдаг даа.
-Баярлалаа.Уясан хүлэг бүхэн тань хурдлах болтугай.

"Тод магнай" сэтгүүл дугаар №6