Аймгийн Алдарт уяач И.Амарсанаа: Худ маань “уруу татаад” намайг адуунд урвуулчихсан

Хөвсгөл аймгийн Галт сумын V багийн харьяат, аймгийн Алдарт уяач Ишванжилын Амарсанаа 1961 оны зун төрсөн. “Хөвсгөлийн бахархал одон, Аймгийн Тэргүүний ажилтан” хүндэт тэмдэг, ММСУХ-ны “Уяачийн Алдар” одонгоор энгэрээ мялаажээ.

-Шинэхэн цолтон танд баяр хүргэе ээ. Хичнээн жилийн хөдөлмөрөө үнэлүүлж аймгийн Алдарт уяач цолыг хүртэж байна даа?
-За баярлалаа. Өнөөдрийн энэ сайхан өдөр “Тод магнай” сэтгүүлийнхэнтэй уулзаж буйдаа баяртай байна. Далимд нь, Галт сумынхаа уяачдын холбоо болон нийт уяачдадаа энэ хорвоогийн хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе. 
Миний хувьд таван жил хурдан хүлгийн уяа сойлго тааруулж, аймгийн бүс болон Увс аймагт зохион байгуулагдсан Засгийн газрын тогтоолт “Ханхөхий хурд” бүсийн уралдаанд хязаалан айргийн гурваар давхиуллаа. Харин аймгийн бүсээс дөрвөн айрагтай. Үүн дээр сум орон нутагт зохион байгуулагдсан овоо тахилга, жижиг наадмуудад гаргасан амжилтаа ийнхүү үнэлүүлж байна. 
-Галтынхан улсын бүсээс авсан хэд дэх айраг вэ? 
-Сайн мэдэхгүй байна. 2017 онд би хязаалан айрагдуулсан. Сая “Хотгойдын хурд”-аар манай Батбаяр багшийн Зуунжил гэж залуу соёолон аман хүзүүдүүллээ. Одоо ч манай уяачид сайн болсон л доо. Хаана ч очсон сайхан наадаж байна. 
-Баруун бүсийн төрийн тахилгат Ханхөхий хайрханы тахилга наадамд хэдэн насны морьтой очсон бэ?
-Их нас, хязаалан хоёртой очсон. Их нас 30 гаргаад ирсэн. 
-Төрийн зарлигт бүсийн наадмаас анхны айраг авчирсан хязаалан хаанахын адуу юм бэ?
-Манай Хөвсгөл аймгийн Тосонцэнгэл сумын харьяат Гүншир гуайн унаган адуу. Эх нь Гүншир гуайн адуу л даа. Гэдсэнд ирж энд унагалсан. Эцэг нь ч түүний бор азарга байдаг юм. 
-Та эх гүүг нь авсан юм уу?
-Тийм ээ. Гүншир гуай манай худ байгаа юм. Манай хүүхдэд өгсөн гүүнээс нь ийм сайхан хурдан хүлэг гарсан. 

-Дааган цагаасаа уягдсан байх, тийм ээ?
-Тийм ээ. Даагандаа Архангай аймгийн Хангай сумын 90 жилийн ойд түрүүлж, мөн сумандаа түрүүлсэн. Харин шүдлэндээ 2016 онд аймгийн хэдэн жилийн ой байлаа, түрүүлсэн. Шүдлэндээ сумандаа уралдаагүй. Хязааландаа Завхан аймгийн Их-Уул суманд болсон хаврын бүсийн уралдаанд түрүүлж, Хөвсгөл аймгийн Жаргалант суманд зохион байгуулагдсан “Жаргалантын их хурд”-д түрүүлээд, Увс аймагт зохион байгуулагдсан Ханхөхий тахилгад айргийн гурваар хурдалсан. Үүнээс гадна овоо тахилгад олон удаа давхиж, дөрөв, таван ч удаа түрүүлсэн. Тухайлбал, Завхан аймгийн Хонгор, Овоот толгой, Цэцүүхэйн овоо, Жаргалант суманд зохион байгуулагдсан Түмэн адууны баярт түрүүлсэн. Галт сумандаа ч овооны наадамд түрүүлж байсан. Энэ жил азарган соёолон айхтар давхиулсангүй. Өчигдөр Шар үзүүрийн овоонд очин түрүүллээ. Одоо тэгээд бүсийнхээ наадамд бэлдээд л байж байна. Морио харж байгаад Булган, Завханы аль нэг рүү явна даа. 
-Морь уяад таван жил өнгөрчээ. Анх ямар адуугаар уяаны ажлаа эхлүүлж байв?
-Энэ хэдийгээ л дааган цагаас нь уясан юм байна. Бор морь маань хязаалан байлаа. Мөнгөнхуягаас авсан энэ бор морь олон удаа намайг баярлуулсан. Анх надад шүдлэн үрээ ирж, энд авчирч уяад сумандаа түрүүлгэсэн. Дараа нь овооны наадмуудад олон түрүүлсэн. Хязааландаа 2015 онд болсон Хөвсгөл аймгийн шигшмэл хурдад айрагдаж байсан юм билээ. Харин соёолон сум орон нутагтаа овооны тахилга, сумын наадамд түрүүлсэн. Тэр жил сумандаа түрүүлээд, аймагт очоогүй. Түнэлд болсон аймгийн бүсийн уралдаанд есөөр давхисан. Энэ жил хавчиг уралдаж эхэлж байна. Сая суманд аман хүзүүдээд, Шар үзүүрийн овоонд айргийн гурваар давхилаа. 
-Өөр ямар мориор ямар амжилт гаргаж байв?
-Бас нэг хүрэн морь бий. Завхан аймгийн Их-Уул сумын хурдад аман хүзүүдсэн. Гүншир гуай дааганд нь бэлэглэсэн юм. 
-Таны оролцож байсан наадмуудаас хамгийн баяр бахдал дүүрэн нь хэдэн онд тохиосон байдаг вэ?
-Анх бор морио соёолон авчраад Хөвсгөл аймгийн Жаргалант суманд зохион байгуулагдсан Цэцүүхэйн овооны баярт аваачин түрүүлгэчихээд их баярласан. Тэр их сайхан наадам болсон санагддаг юм. Энэ мэт оролцсон наадам бүхэн сэтгэлд тод үлджээ. 
-Танайханд уяач олон уу?
-Байхгүй шүү. Аав, ээж маань малчин улс байлаа. Намайг адуунд уруу татсан хүн чинь манай худ байгаа юм. Миний хүү Улаанбаатар хотын III цахилгаан станцын Захиргаа, хүний нөөцийн албаны дарга Түмэнбаяр эдний хүргэн болсон юм. Хүү маань Цагдаагийн академи төгсөөд Хөвсгөл аймагтаа ажиллаж байгаад дараа нь Хятадад хоёр, гурван жил сураад, одоо цахилгаан станцад ажиллаж байна. Хүүхдүүдийн маань буян юм даа, тийм ээ. Өгсөн болгон нь хурдалж, аймгийн Алдартад хүргэлээ. 
-Та гаднаас адуу авч байна уу? 
-Авна аа. Хүрэн халзангийн ах нь одоо бүдүүрч байна. Сүхбаатарын Сүхбаатар сумаас, бас ойр зуураасаа нутгийн гүүнүүд авсан. Эхэлж гарсан төл нэг даагыг уях санаатай л.
-Ингэхэд та ямар ажил алба эрхэлж байсан хүн бэ. Адуу малаас хол байсан бололтой?
-Тийм ээ, хол шүү. Би чинь жолооч мэргэжилтэй. Долдугаар ангиа төгсөөд Украйны хөдөө аж ахуйн ТМС-д явж тракторчин, комбайнчин мэргэжилтэй болсон. Ирээд Төв аймгийн Атарын сангийн аж ахуйгаас ажлын гараагаа эхэлж байлаа. Гэхдээ удалгүй цэрэгт татагдаж, хүндэт харуулын ангид гурван жил алба хаасан. Дараа нь Галт сумандаа ирж малчин болоод, сүүлдээ уяач болох шив дээ. /инээв/ Өмнө нь “Активиа” гэж компанид жолооч хийж жуулчинд их давхисаан. Говиор их ч явлаа. 

-Одоо өөрөө морио уяад ийш тийшээ явдаг болсон уу?
-Тийм
-Өнөө жилийн тухайд хичнээн насны морь хөнгөрүүлээд байгаа бэ?
-Одоо дөрвөн насны морь уяж байна. Туркт суралцсан хамгийн бага хүүгээ төгсөөд ирэхтэй зэрэг нь хажуудаа авч уяач болголоо. 
 -Таны бодол зөв байна шүү. Мэргэжил эзэмшиж ном үзэхээрээ төв суурин бараадах ёстой юм шиг үздэг хүн олон болж. Гэтэл хөдөө орон нутагт маань боловсон хүчин хэрэгтэй байна шүү дээ?
-Тийм ээ. Том хүү маань хот суурин бараадчихлаа. Нэг охин Украйны нисэхийн их сургуулийг төгсөж ирээд нисэхийн удирдагч хийж байна. Бага хүүгээ Туркт сургасан ч хажуудаа авсан. 
-Бидний яриа энд хүрээд өндөрлөж байна. Уясан хүлгүүд нь урамтай сайхан хурдлаад, улсын хишигтэй уяач болохын цагт дахин уулзахын ерөөлийг өргөе. Ярилцсанд баярлалаа. 
-Та бүхэнд ажлын амжилт хүсье. Ирсэнд баярлалаа. 

Д.Энхтуяа